Праваслаўны свет адзначыць Раство Хрыстова 7 студзеня.

   Раство — гэта свята, якое падзяліла ўвесь час на дзве эпохі: да і пасля. Яно з'яўляецца адным з дванадзесятых святаў царкоўнага года, які пачаўся 14 верасня. Самому святу папярэднічае саракадзённы Калядны пост — ва ўсе дні паста выключаюцца мясныя і малочныя прадукты, а таксама яйкі.

   Раство займае асаблівае месца ў жыцці практычна ўсіх людзей — для вернікаў нараджэнне Хрыста з'яўляецца самым важным фактам у гісторыі чалавецтва. Калядны перыяд звязаны з сапраўднымі цудамі.

Што такое Куцця

   Куццёй называецца дзень напярэдадні вялікага свята Божага Нараджэння. Гэтак жа завуць і напярэдадні Вадохрышча, бо да IV стагоддзя гэтыя святы адзначаліся ў адзін дзень, а само Раство раней называлася Богаяўленнем. Назва гэтага дня паходзіць ад слова "куцця" — поснай стравы, якая падаецца ў гэты дзень да стала. Яно складаецца з размочанай у вадзе крупы з даданнем сухафруктаў, мёду і маку. У гэты дзень устаноўлены строгі пост, таму прыём ежы мяркуецца толькі адзін.

   На Куццю прынята не есці да першай зоркі. "Зоркай" называецца як само нябеснае цела, так і свечка, якую выносяць пасля літургіі.

   Таксама на Куццю праходзіць асаблівае набажэнства: у яго ўваходзяць Вялікія гадзіны, вялікая вячэрня і літургія Васіля Вялікага.

Гісторыя Раства Хрыстова

   Згодна такім крыніцам, як "Протаевангелле Якава" і "Евангелле Псеўда-Матфея", Іосіф і Марыя былі вымушаныя пераначаваць у пячоры з-за адсутнасці месца ў гасцініцы. Гэтая пячора выкарыстоўвалася як хлеў для хованкі жывёлы ад непагадзі. Там і прайшлі роды Марыі.

   Марыя нарадзіла да таго, як Іосіф прывёў павітух. Калі яны вярнуліся, пячора ззяла так, што вочы не маглі гэтага вынесці. Сама Марыя "не мела патрэбу ні ў якіх паслугах з боку бабкі, але сама была і маці, і нараджэння служкай, і таму аддае Немаўлю Свайму поўную глыбокай пашаны апеку".

   У Пісанні сказана, што да нованароджанага Хрыста прыйшлі тры валхвы з Усходу, каб пакланіцца. Згодна з гісторыяй, гэта былі вучоныя людзі, якія займаліся назіраннем зорнага неба. Валхвы Каспар, Бальтазар і Мельхіёр прынеслі ў дар немаўляці золата, ладан і смірну.

   Дата 25 снежня як дзень нараджэння ўпершыню была ўведзена Секстам Юліем Афрыканам у яго летапісе.

Традыцыі Раства Хрыстова

   Каляды святкуюцца з 6 на 7 студзеня, апоўначы ў храмах пачынаецца галоўная служба. У 2018 годзе гэта дата выпадае на нядзелю.

   Прамежак часу з 7 па 18 студзеня (Куцця Вадохрышча) называецца Каляды — гэта перыяд асаблівай радасці для вернікаў праваслаўных, калі ўсе ходзяць адзін да аднаго ў госці, дораць падарункі. Сучасная традыцыя дарыць падарункі на Каляды звязаная не толькі са святым Мікалаем, які з'яўляецца прататыпам Санта Клаўса, але таксама і ад калядных падарункаў валхвоў, якія прынеслі дары нованароджанаму Ісусу і якія прызналі Месію. Усе падарункі Хрысту былі сімвалічнымі, напрыклад, золата — сімвал даніны, велічы, прызнання і мудрасці. З золата выраблялі самыя раскошныя рэчы, яно не псуецца з часам і заўсёды застаецца каштоўным. Ладан быў паднесены немаўляці як першасвятару. Смірну ж (пахавальная духмянасць) падарылі Хрысту як таму, хто павінен памерці за людзей.

Каляды ў Беларусі

   Вячэра на Куццю ў Беларусі заўсёды вельмі шчодрая, але посная. На стол рыхтуюцца 12 страў у гонар дванаццаці апосталаў. Праваслаўныя не спажываюць ежу да таго, пакуль не з'яўляецца першая зорка — яна з'яўляецца сімвалам зоркі, якая ўзышла над Віфлеемам ў момант нараджэння немаўля. На святочным стале ёсць і мясныя стравы, імі таксама разгаўляюцца.

Як адзначаюць Каляды ў іншых краінах

   У Швецыі Каляды лічацца самым галоўным святам года і святкуюцца, як у многіх краінах, 25 снежня. Гэты дзень з'яўляецца выключна хатнім і сямейным: ніякіх вечарын, кампаній, рэстаранаў і кафэ. У адрозненне ад Новага года, які шведы практычна не адзначаюць, Каляды літаральна спыняюць краіну, усе бары і крамы проста зачынены.

   На святочны стол шведы традыцыйна падаюць індычку або свіны кумпяк, а таксама тэфтэлі, рыбу і бульбу. Калядным напоем у Швецыі з'яўляецца "Юлмуст".

   У Германіі яшчэ ў канцы лістапада сем'і майструюць калядны вянок, на якім замацаваны чатыры свечкі — яны па традыцыі на працягу чатырох тыдняў па чарзе запальваюцца.

   Кожную нядзелю ў саборах праходзяць евангельскія чытанні. Акрамя таго, большасць людзей вядзе каляндар адвэнту: калядны дзіцячы каляндар з 25 акенцамі, у кожным з якіх чакае шакаладны сюрпрыз. Традыцыя "весці" такі каляндар стала любімым заняткам дзяцей па ўсім свеце. Існуюць аналагі і для дарослых, у такіх акенцах знаходзяцца сюрпрызы ў выглядзе, напрыклад, біблейскіх цытат.

   Італьянскія Каляды таксама з'яўляюцца вельмі запамінальнымі. Напрыклад, у ходзе падрыхтоўкі да свята ў дамах і цэрквах усталёўваюцца калядныя батлейкі — пячоркі з інсцэніроўкай біблейскіх сюжэтаў. Там размяшчаюцца фігуркі Марыі, Іосіфа, Ісуса, а таксама ёсць зорка і звяры, якія былі ў хляве, калі было народжана немаўля. Традыцыйна самая вялікая батлейка ўсталявана ў Ватыкане, там усталёўваюцца фігуры ў поўны рост.

   Напярэдадні Каляд у Італіі не ядуць мяса, а вось 25 снежня ладзіцца сапраўдны баль, вядома, не абыходзіцца без сачавіцы, пельменяў з булёнам з каплуноў і кексаў.

Што нельга рабіць на Каляды

   У гэты дзень нельга шыць, ткаць, плесці, нельга займацца ўборкай і справамі па гаспадарцы. Таксама ні ў якім разе нельга лаяцца.

Калядныя прыкметы

•    Лаяцца на свята Божага Нараджэння — вельмі дрэнная прыкмета. Сварка ў гэты дзень забірае ў памерлых родных надзею на выратаванне.
•    Вядома ж, існуюць і павер'і, звязаныя з першым госцем. Па прыкметах, калі ў гэты дзень у дом першай увойдзе жанчына, то ўвесь год у доме жанчыны будуць хварэць.
•    На Каляды абавязкова трэба апрануцца ў нешта новае.
•    Таксама нельга было садзіцца за святочны стол у чорным — гэта можа прыцягнуць няўдачу.
•    Продкі верылі, што калі ў гэты дзень што-небудзь страціць, то варта чакаць страт у будучым годзе. Ну а калі знайсці ў гэты дзень што-небудзь, асабліва, калі гэта ўпрыгожванне, то будзе дастатак увесь год.
•    Па яшчэ адной прыкмеце, калі ў гэты дзень праліць на стол чай ці кава, то варта чакаць поспехаў і добрых навін.
•    Самай грашовай традыцыяй з'яўляецца "запяканне манеткі": у пірагу запякалася манета — каму яна ў кавалку даставалася, таго чакала фінансавая ўдача.
•    У гэты дзень звярталі асаблівую ўвагу на прыроду: калі ў небе зусім малады месяц, значыць, у фінансавым плане год будзе няўдалым.
•   На Каляды нельга варажыць і нельга піць ваду.